Historisch Limmen

het gemeentewapen van limmen

Geregeld zie je in Limmen een vlag wapperen. Behalve de traditionele Nederlandse vlag (rood-wit-blauw), is er ook nog een vlag van Limmen. Op deze vlag staan twee (2) staande leeuwen die een wapenschild vasthouden. In dat wapenschild staan vier (4) leeuwfiguren in het zwart en wit afgebeeld. Behalve op deze vlag is het wapenschild ook te zien in een steen welke is aangebracht in de muur van het voormalige gemeentehuis te Limmen.

limmervlag  gemeentehuis

De vraag is nu, wat stelt het wapenschild voor.

Om hier een antwoord op te kunnen geven werden diverse boekwerken en ook het internet geraadpleegd. Een bijkomend voordeel in deze is, dat de originele registratie van het gemeentewapen, voorhanden was.

foto
        Registratie gemeentewapen

VAN WEGE DEN KONING

De hooge raad van adel, gebruik makende van de magt aan denzelven verleend, bij besluit van den 20sten Februarij 1816, bevestigt bij dezen de Gemeente van Limmen. Ingevolge het, door haar gedaan verzoek, in het bezit van het navolgende Wapen: Zijnde gecarteleerd, het eerste en vierde van sabel, beladen met een klimmende leeuw van zilver en het tweede en derde van zilver beladen met een klimmende leeuw van sabel. Gedaan in ‘sGravenhage den 22ste October 1817.
Ter ordonnantie van den Hoogen raad  Secretaris  De Wacker van Zon

Met gebruikmaking van boekwerken omtrent de Heraldiek kan het gemeentewapen van Limmen als volgt worden omschreven:

leeuw vierdeel

Het afgebeelde wapen heeft een gevierendeelde schildverdeling. Het eerste (1e) en het vierde (4e) vlak, heeft een zwartkleurige, ondergrond met daarin een zilverkleurige op de achterpoten staande leeuwfiguur. Het tweede (2e) en derde (3e) vlak, heeft een zilverkleurige ondergrond met daarin een zwartkleurige op de achterpoten staande leeuwfiguur. De afbeelding betreft een zogenaamde accoladeschild daar de onderzijde afgesloten is met een accolade.

Elke kleur in een wapen heeft een betekenis. Zo betekent de kleur zwart van de afgebeelde leeuwen, gevaar en kracht. De kleur zilver van de andere afgebeelde leeuwen betekent trouw.

ridde

De aangebrachte leeuwen kijken naar links. Volgens de heraldiek wordt de omschrijving altijd gedaan als of je achter het schild vandaan kijkt. In dat geval kijken de leeuwen dus naar rechts. Doordat de leeuw staande op de achterpoten is afgebeeld, lijkt het alsof hij aanvalt.

Uitgaande van de riddertijd, hield een rechtshandige ridder een lans of zwaard in zijn rechterhand. Zijn schild hield hij dus vast met zijn linkerhand. Vanuit dat optiek gezien kijken de leeuwen op het schild dus in dezelfde richting als de ridder.

We weten nu wat het wapenschild voorstelt. Maar wat is nu de oorsprong hiervan.

Hiervoor werden boekwerken betreffende de Nederlandse geschiedenis ter hand genomen. Gelet op complexiteit, de grote hoeveelheid gegevens en ter voorkoming van verzanding op deze vraag, is het antwoord terug gebracht tot het meest essentiële.

In de tijd dat de huidige provincies noord- en zuidholland onder het graafschap van Holland vielen, waren er enige uitgestrekte bezittingen die toebehoorde aan het geslacht van Henegouwen. Deze rechtsgebieden, bannen genoemd, waren onder andere Beverwijk, Wijk aan Zee, Wijk aan Duin, Spaarnwoude, Krommenie en de ban West-Zanen (Zaandam, Westzaan, Koog a/d Zaan, Zaandijk, Wormerveer en West-Knollendam). Elke banne viel onder de verantwoording van een baljuw (een ambtenaar die in naam van de vorst handelde) en vormde toen zo het baljuwschap land van Blois.

Om de status te verhogen kregen de bannen van de Graaf toestemming om zijn familiewapen in gewijzigde vorm te gebruiken. Wel bepaalde hij hoe het wapen er uit kwam te zien.

familiewapen  kaart  grenzen
Familiewapen huis van Henegouwen          Kaart van het baljuwschap Kennermerland                           Grenzen Hoog-baljuwschap                    

De bezittingen van de Graaf van Henegouwen werden nog groter toen, na de moord op Graaf Floris V, alle goederen van de moordenaars aan hem werden toegewezen. Onder deze goederen behoorde ook de heerlijkheid Limmen.

Met de komst van onze zuiderburen, de Fransen, werd de functie van Graaf afgeschaft en vervielen veel verworven rechten. Na het ontstaan van het Koninkrijk der Nederlanden kregen alle gemeenten het voorstel om een gemeentewapen in te dienen bij de Hoge Raad van Adel. Een door de Koning ingestelde adviesorgaan.

Ook Limmen voldeed aan dit verzoek. Na goedkeuring werd het gemeentewapen op 20 oktober 1817 geregistreerd en op 22 oktober 1817 bekrachtigd middels een droogstempel van de Hoge Raad van Adel.

registratie     zegel  limmerwapen
                Registratiedatum 20 October 1817                             Droogstempel Hooge Raad van Adel                                     Het wapen van Limmen            

De gemeente Limmen was nu, officieel, gerechtigd om het ingediende wapen te voeren.

Gelet op het omschreven baljuwschap en de verkregen goederen na de moord op Graaf Floris V, is de afbeelding van het gemeentewapen, in de steen van het voormalige gemeentehuis en op de vlag van Limmen, afkomstig van de toen heersende Graaf van Holland - Henegouwen.

Jan Cost

Bron:
Instituut voor Nederlandse geschiedenis
De Nederlandse geschiedenis in een notendop (Herman Beliën & Monique van Hoogstraten)
De Lage Landen bij de zee (Jan en Annie Romein)
De Republiek der Vereenigde Nederlanden (J.Kuyper)
Cultureel erfgoed Noord-Holland (Beeldbank Noord-Holland)
Van heren en burgers (geschiedenis van het lokale Bestuur in Limmen)
De Nederlandsche Leeuw (1933)
Leenkamers van de graven van Blois 1282-1650 (J.C.Kort)
Overzicht van de Leenkamers in Holland (J.C.Kort)
Ons Voorgeslacht (1984-1985)
In tijd gemeten (C.C.de Glopper-Zuijderland)
Midden-Kennemerland in de vroege en Hoge Middeleeuwen (B.Koene, J.Morren en F.Schweitzer)
Hoge Raad van Adel
Stam en Wapenboek van aanzienlijke Nederlandse Familiën
Heraldisch vademecum (H.K.Nagtegaal)
Heraldisch Bureau Nagtegaal
Armorial Général (J.B.Rietstap)
Wikipedia